مهدی آذریزدی، پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران
مهدی آذریزدی، پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران
در میان نویسندگان معاصر ایرانی، نام مهدی آذریزدی به عنوان یکی از موفق‌ترین نویسندگان کودک و نوجوان مطرح است. مردی که همیشه در دنیای پررمز و راز و پرنشاط کودکی زندگی می‌کرد و بالاترین لذت را در کتاب‌خوانی می‌دید.
مهدی آذریزدی که بود؟
مهدی در سال 1922 میلادی (1300 خورشیدی) در محله خرمشاه در حومه شهر یزد به دنیا آمد. آن چنان که از نام خانوادگی آذریزدی بر می‌آید، اجداد او زردشتی بودند. پدر مهدی کشاورز بود و مهدی، به‌مانند بسیاری از هم‌سن و سال‌های خود، از کودکی برای کمک به پدرش در کنار او به کشاورزی می‌پرداخت. وی در جوانی به کار بنایی مشغول شد و دوره‌ای را نیز در کارگاه جوراب‌بافی کار کرد. صاحب این کارگاه پس از مدتی تصمیم گرفت یک کتابفروشی در شهر یزد تاسیس کند. مهدی از کسانی بود که برای کار در کتابفروشی انتخاب شد. این اتفاق سرآغازی بر ورود مهدی آذریزدی به دنیای کتاب و ادبیات بود.
آذریزدی مدتی پس از شروع کار در کتابفروشی، به تهران رفت و در یک چاپخانه کار پیدا کرد. در همین چاپخانه بود که به فکر ساده‌نویسی داستان‌های کهن پارسی افتاد. وی قصد داشت با این کار، داستان‌ها را برای کودکان قابل فهم کند. این تصمیم زمینه‌ساز تولد نخستین جلد کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» شد. وی پس از بازخوردهایی که از این کتاب گرفت، کار خود را ادامه داد و توانست هفت جلد دیگر از «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» و 10 جلد از «قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن» را به رشته تحریر درآورد. این در حالی بود که چندین ناشر برای چاپ جلد نخست «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» دست رد به سینه او زده بودند! ...وی نزدیک 30 جلد کتاب دیگر نیز نوشت که «مثنوی برای بچه‌ها»، «خودآموز شطرنج»، «خودآموز عکاسی» و مجموعه «قصه‌های ساده» از آن جمله است.
این نویسنده ایرانی در طول زندگی خود ازدواج نکرد و هرگز به کار دولتی مشغول نشد. آذریزدی تمام وقت خود را به مطالعه و نوشتن اختصاص می‌داد. او در سال 2009 میلادی (1388 خورشیدی) در 87 سالگی در تهران درگذشت و پس از انتقال به یزد، در محله زادگاه خود دفن شد.
ویژگی‌های آثار آذریزدی
بیشتر آثار این نویسنده ایرانی بازنویسی آثار قدیمی پارسی و روایت‌های زندگی گذشتگان است. برای مثال هشت جلد «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» به ترتیب به قصه‌های «کلیله و دمنه»، «مرزبان‌نامه»، «سندبادنامه و قابوس‌نامه»، «مثنوی معنوی»، «قرآن کریم»، «شیخ عطار»، «گلستان» و «زندگی 14 معصوم» اختصاص یافته است. این مجموعه به زبان‌های اسپانیایی، ارمنی، چینی و روسی ترجمه شده است. مجموعه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را باید پرشمارگان‌ترین کتاب کودک و نوجوان در ایران دانست. این مجموعه تاکنون بیش از 60 بار تجدید چاپ شده است. همچنین داستان‌های بازنویسی‌‌شده در این مجموعه تاکنون برای ساخت آثار متعدد حوزه کودک و نوجوان به کار گرفته شده است که یک مجموعه پویانمایی 26 قسمتی با همین نام، از آن جمله محسوب می‌شود.
از نظر فنی نثر آذریزدی بسیار ساده است. نویسنده در کتاب‌های خود، نه مانند بزرگ‌تری که زبانش را کودکانه می‌کند، بلکه در نقش کودکی قصه‌گو که برای هم‌سالانش سخن می‌گوید ظاهر می‌شود. شیوه آذریزدی در بازخوانی داستان‌ها مخصوص خود اوست. او به زمینه‌های اخلاقی و تربیتی داستان‌ها توجه دارد، به گونه‌ای که کتاب‌هایش نه تنها مایه سرگرمی کودکان و نوجوانان است، بلکه آنان را تعلیم می‌دهد و مسیر درست را به آنان نمایان می‌کند.
آذریزدی را می‌توان نخستین نویسنده ایرانی دانست که به بازنویسی آثار کهن پارسی برای کودکان اهتمام کرد. این نویسنده در دوره‌ای که جریانی نوگرا در ادبیات و شعر پارسی به وجود آمده و مدعی بود آثار ادبی کهن دیگر با زمانه جدید هم‌خوانی ندارد، زیبایی و کارایی میراث ادبی ایران را به همگان اثبات کرد. همین خدمت بی‌بدیل آذریزدی کافی است تا نام وی بر آسمان پرستاره ادب پارسی درخشان و جاودان بماند.
جوایز و نشان‌های ملی و بین‌المللی
آذریزدی در سال 1364 میلادی (1343 خورشیدی) پس از نگارش کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» از سوی یونسکو مورد تقدیر قرار گرفت. در داخل ایران نیز بارها نشان‌ها و جوایزی برای قدردانی از آذریزدی به وی اعطا شد، از جمله اعطای نشان کتاب برگزیده سال به سه کتاب او از سوی شورای کتاب کودک. وی به «پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران» مشهور است. در سال 2023 «قصه‌گویی ایرانی» با یادی از مهدی آذریزدی، در آیینی که در منزل وی برگزار شد، در فهرست آثار ناملموس ملی ایران به ثبت رسید. همچنین روز درگذشت آذریزدی (هشتم جولای/ 18 تیرماه) در ایران به نام روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده است.
| مهدی آذریزدی، پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران | |
| قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب (هشت جلد)، قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن (10 جلد) | |
| Yard period | contemporary |
| Literary |
celebrità
